Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Xây Dựng Không Gây Hại: Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng đã góp phần đáng kể vào việc tiêu thụ tài nguyên và phát thải khí nhà kính toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc tìm kiếm những vật liệu thay thế thân thiện với môi trường trở thành một yêu cầu cấp thiết. Một trong những hướng đi đầy triển vọng là sử dụng gạch sinh học từ sợi nấm Mycelium – một loại vật liệu bio-composite có khả năng tự phát triển và liên kết các chất nền hữu cơ.

Mycelium là gì? Gạch mycelium là gì?

Mycelium là gì?

Mycelium là phần rễ của nấm, gồm các sợi nấm mảnh được gọi là hyphae, có khả năng phát triển bên trong các vật liệu hữu cơ. Mycelium được thu từ đất gần rễ tre bằng cách ủ gạo trong 5 ngày dưới lòng đất, sau đó trộn với mật mía (sugarcane molasses) để tạo thành một loại "huyết thanh" sinh học nuôi cấy nấm.

Về mặt cấu trúc, mycelium chứa chitin – một polyme sinh học có độ bền kéo cao, giúp các sợi nấm có khả năng liên kết chắc chắn với các hạt vật liệu. Nhờ tính chất đó, mycelium được sử dụng như một chất kết dính tự nhiên trong việc tạo ra các vật liệu xây dựng sinh học (bio-composites) [1].

Ở nhiều thang đo khác nhau, sơ đồ minh họa cấu trúc của sợi nấm được thể hiện:

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững     (A) cấu trúc cây nấm,  (B) sợi nấm (hyphae),
(C) một số tế bào của sợi nấm, (D) thành tế bào của một sợi nấm đơn lẻ

Gạch mycelium là gì?

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Gạch Mycelium là một loại gạch hữu cơ sinh học (bio-brick) được tạo thành từ phế phẩm nông nghiệp và sợi nấm mycelium – phần rễ dạng sợi mảnh của nấm, có khả năng phát triển trong môi trường ẩm, tối và kết dính các vật liệu xung quanh.

Sợi nấm mycelium được nuôi cấy từ nấm thuộc nhóm Basidiomycota, sau đó kết hợp với các chất nền như:

  • Cám gạo (RB)
  • Mùn cưa (SD)
  • Xơ dừa (CH)
  • Mật mía (SCM) làm dung dịch nuôi nấm

Hỗn hợp này được đặt trong khuôn gạch và ủ trong 25 ngày để mycelium phát triển, sau đó nung sấy ở 110–115°C để dừng sinh trưởng và cố định kết cấu gạch [2].

Quá trình hình thành gạch Mycelium

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

  1. Thu nhận nấm sợi từ thiên nhiên (Hình a & b)

Quá trình bắt đầu bằng cách thu thập nấm sợi từ tự nhiên:

  • Một kilogram gạo được đặt trong hộp nhựa và chôn dưới đất gần bụi tre trong vòng 5 ngày (Hình a).
  • Sau 5 ngày, nấm sợi phát triển trên nền gạo được tách ra khỏi cơm (Hình b).
  • Nấm sợi này sau đó được trộn với 1 lít mật mía (SCM) và ủ trong 5 ngày ở nhiệt độ phòng để tạo thành "huyết thanh nấm sợi".
  1. Chuẩn bị nguyên liệu nền (Hình c & d)
  • Các phế phẩm nông nghiệp được chọn và phối trộn thủ công để tạo thành hỗn hợp nền chính (Hình c).
  • Tất cả các hỗn hợp đều dùng nước cất và được rây qua rây số 150 µm để đồng nhất kích thước hạt.
  • Tỷ lệ pha trộn huyết thanh nấm sợi với hỗn hợp nền là: 1 muỗng canh huyết thanh cho mỗi 1 kg nguyên liệu (Hình d).
  1. Ủ gạch trong khuôn (Hình e)
  • Sau khi trộn xong, hỗn hợp được đổ vào khuôn và ủ trong 25 ngày trong phòng tối, nhiệt độ ổn định (Hình e).
  • Trong thời gian này, khối lượng các mẫu gạch được ghi lại hằng ngày để theo dõi.
  1. Sấy và dưỡng hộ (Hình f)

Kết thúc ủ, gạch được sấy khô trong lò 1 ngày để ngăn nấm tiếp tục phát triển:

  • Gạch loại RB, RBM, SD và SDM: sấy ở 110–115 °C.
  • Gạch nung loại C và CM: nung ở 900–1100 °C.

Sau sấy, gạch được để khô tự nhiên thêm 4 ngày để cứng lại (Hình f), rồi dưỡng hộ thêm 4 ngày nữa.

Tổng thời gian từ khi bắt đầu đến lúc thử nghiệm: 34 ngày.

  1. Thử nghiệm cơ học
  • Sau 34 ngày, gạch được thử nén theo chuẩn ASTM C67 và thử uốn theo chuẩn ASTM E518 bằng máy kiểm tra lực vạn năng (UTM).
  • Thử uốn được tiến hành bằng phương pháp tải 3 điểm, giúp xác định khả năng chịu uốn của gạch [1]. 

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Ứng dụng của gạch Mycelium

Gạch mycelium trong không gian trưng bày và thiết kế nội thất

Gạch mycelium được dùng để ốp mặt quầy, tạo hiệu ứng ánh sáng đục mờ và họa tiết ấn tượng. Vật liệu vừa mang tính thẩm mỹ, vừa đóng vai trò phân tán ánh sáng mềm mại trong không gian triển lãm hoặc thương mại cao cấp.

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Tấm ốp trang trí nội thất và vách tường nghệ thuật

Gạch mycelium được lắp ghép theo họa tiết sinh học để tạo thành bức tường nghệ thuật với ánh sáng LED hắt sau. Ứng dụng này rất phù hợp cho văn phòng sáng tạo, quán cà phê, showroom bền vững hoặc không gian sự kiện.Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Không gian trải nghiệm công nghệ cao với vật liệu sinh học

Gạch mycelium tạo nên một không gian bán hình trụ bao quanh người dùng VR. Vật liệu nhẹ, tiêu âm và thân thiện môi trường – lý tưởng cho các phòng thử nghiệm công nghệ, thư giãn, thiền định hoặc trưng bày tương tác.

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Công trình kiến trúc hoàn chỉnh từ gạch mycelium

Gạch mycelium được ứng dụng trong xây dựng các công trình kiến trúc quy mô lớn với hình khối mềm mại, uốn lượn theo dạng hữu cơ. Nhờ trọng lượng nhẹ, khả năng liên kết và tạo hình tốt, loại gạch này cho phép thi công các cấu trúc có chiều cao ấn tượng mà vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ và thân thiện với môi trường. Sự kết hợp giữa vật liệu sinh học và ánh sáng giúp tạo nên không gian kiến trúc xanh độc đáo, phù hợp với xu hướng thiết kế bền vững hiện đại. [3]

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Ứng dụng trong công trình gỗ – tường chắn bán kiên cố

Gạch mycelium được dùng như vật liệu kết hợp với gỗ và gạch nung để tạo nên bức tường bán kiên cố, thông thoáng. Đây là ứng dụng lý tưởng cho nhà vườn, chòi nghỉ, không gian mở thân thiện với thiên nhiên. [4]

Xây Dựng Không Gây Hại Gạch Mycelium và Tương Lai Bền Vững

Nguồn

[1] J. M. C. Ongpeng, E. I. Inciong, V. Sendo, C. Soliman, and A. Siggaoat, “Using waste in producing bio-composite mycelium bricks,” Applied Sciences, vol. 10, no. 15, p. 5303, Jul. 2020. [Online]. Available: https://www.mdpi.com/2076-3417/10/15/5303

[2] A. S. Kanagalakshmi and S. G. S., “Study on mycelium bricks,” Journal of Emerging Technologies and Innovative Research, vol. 8, no. 4, Apr. 2021. [Online]. Available: https://www.jetir.org/papers/JETIRES06036.pdf

[3] Green Construction Board, “Mycelium-based materials: The future of sustainable construction.” [Online]. Available: https://www.greenconstructionboard.org/alternative-materials-mycelium-based-materials

[4] Ecovative Design, “We grow better materials,” Instagram. [Online]. Available: https://www.instagram.com/ecovative


Bài viết khác

Màu Pantone của năm 2026 – Cloud Dancer Sắc trắng bình yên lên ngôi

Bản tin tổng hợp 14/12/2025

Màu Pantone của năm 2026 – Cloud Dancer: Sắc trắng bình yên lên ngôi

Có những năm, thế giới cần một gam màu thật rực rỡ để vực tinh thần lên. Nhưng cũng có những năm như 2026 điều chúng ta khao khát lại là một khoảng thở: nhẹ hơn, yên hơn, rõ ràng hơn. Pantone đã công bố PANTONE 11-4201 Cloud Dancer là Color of the Year 2026: một sắc trắng “bồng bềnh” và cân bằng, được mô tả như một lời thì thầm của sự bình yên giữa một thế giới ồn ào [1][2]. Đây cũng là lần đầu tiên Pantone chọn một sắc trắng kể từ khi chương trình “Color of the Year” bắt đầu từ năm 1999 [2]. Pantone gọi Cloud Dancer là một tông trắng “lofty/billowy” mang cảm giác thư thái, giúp tâm trí có thêm không gian để sáng tạo và đổi mới [1].

Floating Houses Amsterdam – Ngôi nhà nổi chống biến đổi khí hậu của người Hà Lan

Bản tin tổng hợp 04/12/2025

Floating Houses Amsterdam – Ngôi nhà nổi chống biến đổi khí hậu của người Hà Lan

Hà Lan là một trong những quốc gia dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, với khoảng một phần ba diện tích nằm dưới mực nước biển và phần còn lại thường xuyên chịu nguy cơ ngập lụt. Trong bối cảnh mực nước biển được dự báo tiếp tục dâng và các trận mưa cực đoan gia tăng, chính phủ nước này không chỉ tăng cường đê điều, cống ngăn triều mà còn thử nghiệm các mô hình thích ứng mới. Nhà ở nổi tại Amsterdam – tiêu biểu là các khu Waterbuurt và Schoonschip – được xem như những “phòng thí nghiệm đô thị” cho cách sống mới: không chỉ chống lũ mà chủ động sống cùng nước. Song song với áp lực khí hậu, Amsterdam phải đối mặt với thiếu hụt nhà ở và quỹ đất khan hiếm. Việc mở rộng thành phố ra mặt nước giúp giải quyết đồng thời hai bài toán: tăng nguồn cung nhà ở mà không phải lấn thêm đất, đồng thời thử nghiệm mô hình đô thị có khả năng thích ứng với ngập lụt và nước biển dâng.

Kampung Admiralty Singapore Kiến Trúc Xanh Nhiệt Đới Và Bài Học Cho Đô Thị Việt Nam

Bản tin tổng hợp 20/11/2025

Kampung Admiralty Singapore: Kiến Trúc Xanh Nhiệt Đới Và Bài Học Cho Đô Thị Việt Nam

Kampung Admiralty - dự án đoạt giải "Tòa nhà của Năm 2018" tại World Architecture Festival - là minh chứng rõ nét cho kiến trúc xanh nhiệt đới thông minh. Với thiết kế "club sandwich" ba tầng chức năng, hệ thống thông gió tự nhiên giúp tiết kiệm 13% năng lượng làm mát, và tỷ lệ xanh hóa 125%, công trình này mở ra nhiều bài học quý giá cho các dự án đô thị Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Kiến Trúc Biệt Thự Hiện Đại Nhiệt Đới – Ấn Tượng Độc Đáo Tại Đô Thị Việt Nam

Bản tin tổng hợp 10/11/2025

Kiến Trúc Biệt Thự Hiện Đại Nhiệt Đới – Ấn Tượng Độc Đáo Tại Đô Thị Việt Nam

Giữa nhịp sống đô thị hối hả, nhiều gia đình Việt Nam đang tìm kiếm một không gian sống khác biệt – nơi họ có thể tận hưởng sự hiện đại mà không xa rời thiên nhiên. Kiến trúc biệt thự hiện đại nhiệt đới (Tropical Modern) chính là câu trả lời hoàn hảo cho nhu cầu này. Không chỉ là xu hướng thẩm mỹ, đây còn là triết lý thiết kế thông minh, kết hợp hài hòa giữa công nghệ, vật liệu địa phương và khí hậu nhiệt đới đặc trưng của Việt Nam.

Hemp-lime (hempcrete) Từ sợi gai dầu đến vật liệu xây dựng xanh

Bản tin tổng hợp 25/10/2025

Hemp-lime (hempcrete): Từ sợi gai dầu đến vật liệu xây dựng xanh

Hemp-lime (hempcrete) là vật liệu bao che không chịu lực gồm lõi gỗ gai dầu (hemp shiv/hurd) phối hợp chất kết dính gốc vôi, nổi bật nhờ cách nhiệt – điều hòa ẩm – tính bền môi trường trong nhà; đặc biệt, IRC 2024 – Appendix BL đã xác lập đường quy chuẩn áp dụng cho nhà ở thấp tầng, củng cố tính khả thi kỹ thuật–pháp lý của vật liệu sinh học này.

Bahrain World Trade Center Kết Cấu Tiên Tiến Và Nguyên Lý Thiết Kế Bền Vững – Một Biểu Tượng Kiến Trúc Hiện Đại

Bản tin tổng hợp 11/10/2025

Bahrain World Trade Center: Kết Cấu Tiên Tiến Và Nguyên Lý Thiết Kế Bền Vững – Một Biểu Tượng Kiến Trúc Hiện Đại

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và biến đổi khí hậu toàn cầu, kiến trúc không chỉ là việc xây dựng mà còn là nghệ thuật hòa hợp giữa con người, môi trường và công nghệ. Bahrain World Trade Center (BWTC) – cặp tháp đôi biểu tượng tại Manama, Bahrain – chính là minh chứng sống động cho sự kết hợp này. Hoàn thành năm 2008, BWTC không chỉ là tòa nhà cao nhất Bahrain (240 mét) mà còn là công trình đầu tiên trên thế giới tích hợp turbine gió vào cấu trúc chính, cung cấp năng lượng tái tạo cho chính nó [1]. Bài viết này sẽ nghiên cứu sâu về kết cấu và nguyên lý thiết kế của BWTC, khám phá cách mà nó vượt qua thách thức môi trường sa mạc để trở thành mô hình bền vững đáng thuyết phục cho các thành phố tương lai. Qua lăng kính học thuật, chúng ta sẽ thấy BWTC không chỉ là một tòa nhà, mà là một tuyên ngôn về sáng tạo kiến trúc.