Đảo Nhân Tạo: Định Nghĩa và Phân Loại

1. Định Nghĩa Đảo Tự Nhiên, Đá và Địa Hình Nổi Khi Triều Xuống Thấp

Đảo Tự Nhiên

Theo Điều 121 của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), đảo tự nhiên được định nghĩa là "vùng đất hình thành tự nhiên, được bao quanh bởi nước và nổi trên mặt nước khi thủy triều lên cao." Định nghĩa này loại trừ đảo nhân tạo khỏi quyền tạo ra lãnh hải hoặc các vùng biển khác. Đặc điểm chính của đảo tự nhiên bao gồm:

• Hình thành tự nhiên
• Bao quanh bởi nước
• Nổi trên mặt nước khi triều lên cao

Đá

Theo Điều 121(3) của UNCLOS, đá là các khu vực đất tự nhiên nhưng không thể duy trì sự sống của con người hoặc hoạt động kinh tế độc lập. Không giống như đảo tự nhiên, đá không có quyền xác lập vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) hoặc thềm lục địa. Ví dụ, Okinotorishima của Nhật Bản chỉ được công nhận là một tảng đá và không thể yêu cầu EEZ.

Địa Hình Nổi Khi Triều Xuống Thấp

Đây là các khu vực đất hình thành tự nhiên, nổi trên mặt nước khi triều xuống thấp nhưng chìm khi triều lên cao. Theo UNCLOS, nếu nằm trong giới hạn lãnh hải của đất liền hoặc đảo, chúng có thể tạo ra lãnh hải. Tuy nhiên, nếu được cải tạo thành đảo, chúng vẫn không thay đổi quy chế pháp lý ban đầu.

2. Đảo Nhân Tạo Là Gì?

Không giống như đảo tự nhiên, đảo nhân tạo là các cấu trúc do con người xây dựng bằng vật liệu tự nhiên hoặc nhân tạo. UNCLOS không đưa ra định nghĩa chính thức, nhưng có nhiều quan điểm khác nhau:

• Hiệp hội Luật Biển Canada (CMLA): Đảo nhân tạo là công trình hoặc cấu trúc cố định trên đáy biển, được sử dụng cho các hoạt động kinh tế.
• Cơ quan Bảo tồn Thiên nhiên Liên bang Đức: Định nghĩa đảo nhân tạo là các cấu trúc được tạo ra bằng cách đổ các vật liệu tự nhiên như cát, sỏi hoặc đá.
• Bách khoa toàn thư về Luật Quốc tế Công: Đảo nhân tạo là các nền tảng cố định hoặc tạm thời do con người tạo ra, được bao quanh bởi nước và nổi trên mặt nước khi triều lên cao.

Từ các định nghĩa trên, đảo nhân tạo có đặc điểm: không hình thành tự nhiên, do con người xây dựng và gắn liền vĩnh viễn với đáy biển. Chúng không có lãnh hải nhưng có thể có vùng an toàn rộng đến 500 mét.

3. Phân Loại và Công Dụng của Đảo Nhân Tạo

Các đảo nhân tạo phục vụ nhiều mục đích khác nhau, bao gồm:

• Hoạt động công nghiệp và kinh tế: Khai thác dầu khí, sản xuất năng lượng và khử mặn nước biển.
• Phát triển đô thị: Xây dựng thành phố ven biển và khu dân cư để đáp ứng tăng trưởng dân số.
• Nghiên cứu khoa học: Lắp đặt các trạm nghiên cứu và trung tâm truyền thông.
• Căn cứ quân sự: Xây dựng cơ sở quân sự chiến lược phục vụ quốc phòng và giám sát.
• Du lịch và giải trí: Phát triển khu nghỉ dưỡng và khu vui chơi.

Ví dụ, đảo Palm Jumeirah (UAE) và Sân bay Quốc tế Kansai (Nhật Bản) là những dự án đảo nhân tạo phục vụ phát triển đô thị và kinh tế.

4. Công Trình và Cấu Trúc Hàng Hải: Sự Liên Quan Với Đảo Nhân Tạo

Các công trình và cấu trúc hàng hải có liên quan mật thiết đến đảo nhân tạo nhưng khác nhau về mục đích và phương thức xây dựng.

• Công trình: Thường mang tính tạm thời hoặc có thể di chuyển, sử dụng cho các nhiệm vụ như khoan dầu hoặc nghiên cứu khoa học.
• Cấu trúc: Nền tảng cố định hoặc bán cố định như đê chắn sóng hoặc nền bê tông.

UNCLOS phân biệt rõ các thuật ngữ này, nhấn mạnh sự khác biệt về quy chế pháp lý và chức năng của chúng.

5. Thách Thức Pháp Lý và Ảnh Hưởng Trong Tương Lai

Sự thiếu rõ ràng trong UNCLOS đã gây ra nhiều tranh cãi pháp lý, đặc biệt tại các khu vực có tranh chấp như Biển Đông. Một số quốc gia đã biến các địa hình nổi khi triều xuống thấp và đá thành đảo nhân tạo, làm dấy lên câu hỏi về quyền chủ quyền và vùng biển liên quan. Ví dụ, việc Trung Quốc xây dựng công trình nhân tạo trên các rạn san hô ở quần đảo Trường Sa đã gây ra tranh chấp quốc tế.

Trong tương lai, nghiên cứu cần làm rõ quy chế pháp lý của các đơn vị hàng hải và tác động môi trường của chúng. Khi đảo nhân tạo và các công trình hàng hải ngày càng phổ biến, luật pháp quốc tế cần điều chỉnh để đảm bảo việc sử dụng tài nguyên biển một cách bền vững và công bằng.

6. Kết Luận

Đảo nhân tạo và các cấu trúc hàng hải đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động hàng hải hiện đại, nhưng quy chế pháp lý của chúng vẫn chưa rõ ràng theo UNCLOS. Bài viết này đã cung cấp cái nhìn tổng quan về bản chất, phân loại và ứng dụng của đảo nhân tạo, cũng như sự khác biệt của chúng so với đảo tự nhiên, đá và địa hình nổi khi triều xuống thấp.

Để giải quyết những vấn đề này, nghiên cứu cần hướng tới việc xây dựng các khung pháp lý minh bạch hơn, đồng thời nâng cao nhận thức về luật biển quốc tế trong bối cảnh gia tăng nhu cầu khai thác tài nguyên và không gian biển. Cộng đồng quốc tế cần phối hợp để đưa ra các định nghĩa và quy định thống nhất nhằm đảm bảo việc sử dụng đại dương một cách bền vững và hòa bình.

Nguồn: Tạp chí Luật, Chính trị và Hành chính Châu Á - Thái Bình Dương_ Tác giả: Mohammad Ali Zohourian

• Share
• Facebook
• twitter
• linkedin
• pinterest